به نقل از «ایران اکونومیست»

تعیین حریم یک تپه تاریخی پس از تخریب ۷۰ درصد آن

تاریخ انتشار: ۵ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۷۶۰۱۸

محوطه باستانی «تپه خدائی» پس از آن‌که بیش از ۷۰ درصد آن در سال‌های گذشته تخریب شده است، تعیین حریم و عرصه شد. باستان‌شناسان حفاظت از این تپه تاریخی را با توجه به دست‌درازی‌ها به آن بسیاری ضروری دانسته‌اند.

به گزارش ایران اکونومیست، بنا بر اعلام پژوهشگاه میراث ‌فرهنگی و گردشگری، برنامه گمانه‌زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه باستانی «تپه خدائی» که آثار ارزشمندی از دوره‌های فرهنگی مس و سنگ، مفرغ، تاریخی و اسلامی را در بردارد، به انجام رسید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این محوطه در بخش مرکزی شهرستان سنقر، دهستان فارسینج و حدود یک کیلومتری شمال­ شرقی روستای پارسینه در استان کرمانشاه واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۸۷۳ متر و از سطح زمین­‌های زراعی ضلع شمالی حدود ۸۰/۸ متر است.

محمود حیدریان، سرپرست هیأت باستان‌شناسی مستقر در این محوطه تاریخی، گفت: طبق مطالعات زمین‌ـریخت­شناسی انجام‌گرفته، قدیمی­‌ترین رسوبات رخنمون یافته در ناحیه سنقر متعلق به دوره کربونیفر، اواخر دوران اول (C۱) است که به­ صورت یک بخش آهکی با گسترش محدود، در ارتباط گسل‌ها با واحدهای اطراف خود مشاهده می­‌شود و در جنوب­ شرقی سنقر و اطراف روستای پارسینه برونزَد دارد.

این باستان‌شناس اضافه کرد: این عامل، تپه­‌های نسبتاً کم‌ارتفاعی را تشکیل داده و تپه خدائی بر بستر رسوبات رسی و آهکی باران شسته این ارتفاعات و در یک دشت نسبتاً تخت و کم‌وسعت واقع شده است. پوشش گیاهی سطح تپه، مرتع و اطراف آن کلاً زراعی است و از جمله ارتفاعات مشرف به این تپه می‌­توان به رشته کوه دالاخانی در قسمت جنوب ­غربی تپه و کوه کالوش در شرق روستای پارسینه جدید اشاره کرد.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطه تپه خدائی اظهار کرد: بر اساس نقشه خطوط هم‌لرزه استان کرمانشاه، دهستان فارسینج در کانون اصلی زلزله­‌های استان واقع شده و روستای قدیمی پارسینه که در محل کنونی محوطه باستانی تپه پارسینه (SK, ۵۰) واقع بوده، بر اثر زلزله سال ۱۳۳۶ خورشیدی به تلی از خاک تبدیل شده و جز آثار مادی به­ جای مانده، هیچ اثری از آن باقی نمانده است. بازماندگان این واقعه هولناک در فاصله کمی از ضلع شمالی آن تپه، خانه­‌های خود را برپا و روستای جدیدی را دایر کرده‌اند.

حیدریان گفت: بخش اعظم تپه توسط روستاییان در سال­‌های گذشته به منظور کشاورزی و استفاده به عنوان مصالح ساختمانی تسطیح شده و برش خورده است، به ‌طوری که طول بخش سالم تپه در جهت شرقی ـ غربی حدود ۵۰ متر و عرض تپه در جهت شمالی ـ جنوبی حدود ۴۵ متر است، اما آثار بر جای مانده سطحی نشان می‌­دهد که این محوطه باستانی ابعادی به طول تقریبی ۱۲۰ متر در جهت شرقی ـ غربی و عرضی حدود ۱۱۰ متر در جهت شمالی ـ جنوبی داشته است.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطه تپه خدائی گفت: این محوطه در سال ۱۳۸۳ در نخستین فصل بررسی دشت سنقر، معرفی و شناسایی و در سال ۱۳۸۵ نیز به صورت روشمند بررسی شد. بررسی روشمند نشان داد که تاکنون بیش از ۷۰ درصد این محوطه ارزشمند تخریب شده است، لذا انجام عملیات تعیین حریم قانونی و برنامه حفاظت آن بسیار ضروری به نظر می­‌رسید.

او افزود: این محوطه از بعد علمی، آثار ارزشمندی از دوره­‌های فرهنگی مس­ و سنگ، مفرغ، تاریخی و اسلامی را در بر دارد و آثار فرهنگ­‌های شاخص زاگرس و شمال­ غرب ایران مانند دالما، سه­گابی، کورا ـ ارس، هزاره اول قبل از میلاد و تاریخی در آن به وفور به چشم می­‌خورد. علاوه‌بر آن بستر مناسب زیست محیطی محوطه، روشنگر روند بسیاری از تغییرات فرهنگی دوران مس­ و سنگ و مفرغ قدیم منطقه بوده و با توجه به توالی دوره‌های مشخص فرهنگی آن، بازبینی و اصلاح بسیاری از نکات گاه‌نگاری منطقه شرق زاگرس را ممکن و میسر خواهد کرد.

حیدریان اضافه کرد: از همین­‌رو برنامه گمانه­‌زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم این تپه با مجوز پژوهشگاه میراث‌ فرهنگی و گردشگری با اعتبارات پژوهش و اکتشاف باستان­شناختی و تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمانشاه و همکاری گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهرکرد به سرپرستی نگارنده و با نظارت کیومرث عظمی انجام شد.

او گفت: بعد از انجام عکس‌برداری هوایی محوطه و اطراف آن، عملیات تعیین عرصه و حریم تپه با ایجاد ۱۶ گمانه در ابعاد ۱×۱ متر در تمامی جهات اصلی و فرعی تپه ایجاد و گمانه‌ها در فاصله تقریبی ۱۵ متری از عرصه ظاهری تپه شروع و در دو ردیف ادامه یافت.

این باستان‌شناس با بیان ‌این‌که عرصه و حریم درجه یک تپه با توجه به داده‌های فرهنگی به‌دست آمده از گمانه‌های حفر شده و عوارض طبیعی و مصنوعی موجود در پیرامون تپه صورت گرفت، افزود: مطالعه و طبقه‌بندی یافته‌های باستان‌شناختی به‌دست آمده از گمانه‌زنی و سطح تپه (بررسی روشمند)، محاسبه دقیق مساحت تپه و همچنین مطالعه ویژگی‌های محیطی پیرامون آن از دیگر اهدافی بود که در این برنامه مورد توجه قرار گرفت.

حیدریان همچنین گفت: در چشم‌انداز تپه، چندین تپه پیش از تاریخی وجود دارد که گویای اهمیت فرهنگی این منطقه است، کمبود اطلاعات باستان‌شناسی و نبود یک چارچوب گاه‌نگاری مقایسه­‌ای برای دشت سنقر در کنار توالی مواد فرهنگی و تخریب تمامی اضلاع تپه خدایی، فرصت مناسبی برای انجام لایه­‌نگاری تپه است تا تاریخ­‌گذاری دقیقی از دوره­‌های مختلف در اختیار ما قرار دهد.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: تپه تاریخی ، تعیین عرصه وحریم تپه باستانی ، تپه خدائی ، تخریب آثار تاریخی ، میراث فرهنگی ، کرمانشاه ، تپه باستانی

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: تپه تاریخی تخریب آثار تاریخی میراث فرهنگی کرمانشاه تپه باستانی محوطه باستانی باستان شناسی تعیین عرصه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۷۶۰۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سنگلج در خطر است!

مدیر سابق تماشاخانه سنگلج و مسئول پیگیری «طرح توسعه سنگلج» در برنامه زنده «باغ هنر» از تخریب ساختمان مجاور این مجموعه تئاتری خبر داد و شرایط پیش‌آمده برای تماشاخانه سنگلج را خطرناک دانست.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، مدیر سابق تماشاخانه سنگلج و مسئول پیگیری «طرح توسعه سنگلج» از تخریب ساختمان مجاور و نادیده‌گرفتن طرح توسعه این بنای ملی، ابراز تاسف کرد و خواستار رسیدگی وزارت میراث فرهنگی و قوه قضاییه به این موضوع شد.

اتابک نادری، مدیر سابق تماشاخانه سنگلج و مسئول پیگیری «طرح توسعه سنگلج» در برنامه زنده «باغ هنر» از تخریب ساختمان مجاور این مجموعه تئاتری خبر داد و شرایط پیش‌آمده برای تماشاخانه سنگلج را خطرناک دانست. ضمن اینکه طی «طرح توسعه سنگلج» که در اوایل دهه ۹۰ به شهرداری ارائه شده بود، توافقات اولیه برای الحاق ساختمان تخریب‌شده فعلی به تماشاخانه صورت گرفته بود و اسناد آن همراه با موافقت قالیباف؛ شهردار وقت موجود است.

این هنرمند تئاتر و مدیر سابق تماشاخانه سنگلج، درباره وضعیت پیش‌آمده در مجاورت تماشاخانه گفت: «وقتی خبر را شنیدم خیلی متاسف و متأثر شدم، چون به این حرکت از ۲ منظر باید نگاه کرد. جامعه تئاتری، تعزیه‌خوان‌ها، هنرمندان آیینی و سنتی و دانشجویان تئاتر از سال ۹۱ که «طرح توسعه سنگلج» مطرح شد، طومار‌هایی را منتشر کردند و این طرح توسط بزرگان این عرصه نظیر زنده‌یادان عزت‌الله انتظامی و داوود رشیدی با شهردار و شورای شهر وقت تهران مطرح شد. بنده هم طراح و هم مسؤول پیگیری این طرح بودم.

او ادامه داد: «طرح توسعه سنگلج» به نوعی تصویب شد و آقای قالیباف شهردار وقت تهران به شرکت توسعه فضا‌های فرهنگی شهرداری دستور داد تا این طرح اجرا شود. قرار بود طی «طرح توسعه سنگلج» ساختمان مجاور تماشاخانه که اداره حقوقی شهرداری بود به عنوان یک ساختمان کمک‌کننده فعالیت‌های تماشاخانه سنگلج در کنار مجموعه باشد. حتی در این طرح نوشته شده بود که نیازی به تخریب و نوسازی بنا نیست بلکه با انجام یک بازسازی، تبدیل به یک بلک باکس، چند پلاتوی تمرین و گالری موزه تئاتر تهران می‌شود.».

نادری گفت: «در تخریب ساختمان مجاور تماشاخانه سنگلج یک اقدام غیرقانونی شکل گرفته است، چون تماشاخانه در آذر ۱۳۸۸ در فهرست میراث ملی ثبت شده است. طبق ضوابط و قوانین، برای بنا‌های ثبت‌شده باید حریم تعیین شود. طبق قانون حریم در زمان ثبت تعیین می‌شود، ولی اگر حریم در نظر گرفته نشود، پلاک چسبیده به ملک حق تخریب و ساخت و ساز ندارد. اگر هم تخریب شود نباید مرتفع‌تر نسبت به ساختمان ثبت‌شده ساخته شود.»

اتابک نادری ادامه داد: «می‌گفتیم خیابان بهشت در منطقه ۱۲ تهران روح زندگی شهری خود را از دست داده است و شهرداری باید به فکر احیای این زندگی باشد. تنها جایی که عصر‌ها به عنوان قلب تپنده فرهنگی در منطقه فعالیت می‌کند تماشاخانه سنگلج است که اگر ساخت و ساز‌های اداری بیشتر شود، این بنای فرهنگی نیز خفه می‌شود. نظیر اتفاقی که برای تئاتر‌های قدیمی در لاله‌زار افتاد.»

او در پایان با اشاره به اینکه در دهه ۶۰ در سمت گیشه، تماشاخانه سنگلج فرونشت داشته است، از مسئولان و کارشناسان میراث فرهنگی و قوه قضاییه خواست تا نسبت به این تخلف و روشن شدن وضعیت حفاظت و حمایت از تماشاخانه سنگلج اقدام قانونی کنند.

عبدالله علایی تهیه کننده برنامه باغ هنر، به داخل استودیو پخش برنامه آمد و اعلام کرد: پیگیری بسیاری برای گفتگو با مسئولین شهرداری تهران و منطقه ۱۲ انجام داده که متاسفانه پاسخگو نبودند.